De kruidengeneeskunde eeuwenoude traditie, herontdekt.

Medicinale en aromatische planten hebben generaties lang op veel gebieden nieuwe kennis opgeleverd.Sinds het einde van de 19e eeuw worden kruiden als achterhaald beschouwd door mensen die oude tradities willen vergeten. Het is echter onmogelijk voor een samenleving om zich los te maken van de band die bestaat tussen mensen, dieren en planten alsook hun omgeving.

Kruiden zijn zowel voedsel, medicinaal als symbolisch, ... en spelen een belangrijke rol in preventie. Ooit was het beroep Herborist een door de maatschappij erkend diploma.

De allereerste gediplomeerde Herborist Edmé Gillot

In de 18e eeuw waren herboristen vaak rondtrekkend kruidenplukkers en zelden apothekers. Soms werden kruiden verkocht in winkels. Het beroep van de kruidengeneeskunde werd beoefend op straat, op boerderijen, in volkswijken.

In 1752 organiseerden zich een groep Herboristen uit Parijs. Ze worden vooral bekend om hun winkels en vooral hun vakkennis. Dit bevalt de apothekers niet en die beginnen vragen te stellen om de groep te controleren. Uiteraard valt dit niet in de smaak van de groep Herboristen en op hun beurt dienen ze een verzoek tot erkenning van de opleiding in bij de faculteit geneeskunde van Parijs. Deze faculteit wordt in die tijd gezien als de hiërarchische superieuren van de apothekers. Bovendien is de relatie tussen artsen en apothekers gespannen.

Deze groep Herboristen gebruikt de meningsverschillen tussen die twee instanties om erkenning voor hun beroep te verkrijgen. Zij voegen er aan toe dat ze bereid zijn een examen af te leggen om te bewijzen dat ze geschikt zijn om hun activiteit te beoefenen.

Beetje bij beetje zetten de apothekers steeds meer druk op de Herboristen. In 1767 beval de koning de apothekerswacht de Herboristen te inspecteren, wat de doktoren absoluut niet beviel en in het bijzonder de decaan van de faculteit geneeskunde van Parijs, die de Staat begon te schrijven waarin hij uitlegde dat de controle door artsen diende te gebeuren en niet door apothekers. Dit was de trigger waardoor artsen naar Herboristen gingen luisteren. In 1778 gingen de doktoren in op het verzoek van de Herboristen van Parijs. Edmé Gillot, Herborist in Parijs, is de eerste die het examen aflegt. Dit allereerste examen bestaat uit: winkelcontrole, de herkenning van bepaalde droge en verse planten, alsook hoe plantendelen dienen verzameld te worden en vervolgens gedroogt.

Edmé Gillot was een zeer getalenteerde kruidkundige, zowel in zijn kennis van planten als in het beheer van zijn winkel. Een van de grootste problemen van die tijd was de opslag van droge planten in Parijse kelders die vochtig waren. Edmé Gillot had systemen opgezet met roosters om ze vochtwerend te maken. Hierdoor kon hij zijn gedroogde kruiden vrijwaren van schimmels en rotting.

Ondanks de winter, de kou, de vochtigheid en gebrek aan verse planten, doet Edmé Gillot het heel goed en slaagt hij met vlag en wimpel voor het examen. Hij krijgt dus als eerste het officiële diploma Herborist uitgereikt door de universiteit te Parijs, faculteit geneeskunde (1778)

Citaat uit tekst door de Franse koning Les Herboristes/Botanistes qui exercent une profession si intéressante pour la santé et la conservation des citoyens,...

Mr Gillot volgde de leer van beroemde botanici uit de geschiedenis, zo ook zijn collega's.

Deze oeroude kruidengeneeskunde werd door de Franse Staat erkend en voorzien van een certificaat. In 1803 keurde Napoleon echter een wet goed die het mogelijk maakt om het beroep van apotheker meer te structureren, de kruidengeneeskunde valt vanaf dan onder de controle van apothekers.

In diezelfde wet staat onder artikel 37 de beschrijving van Herborist/Botanist. Men moet slagen voor een examen aan de apothekersschool of voor een jury van doktoren kunnen bewijzen dat men de planten kent. Na het slagen voor dit examen krijgt men een certificaat om zich te kunnen vestigen in Frankrijk.

Door echter te worden onderworpen aan de examens van de apothekersschool, bevinden de Herboristen zich nu onder de voogdij van de apothekers, iets waar ze al die tijd bang voor waren geweest. Wat Herboristen op dit moment het meest ergert, is dat ze niet worden beoordeeld en geëvalueerd door Herboristen. Bovendien is het alleen een certificaat dat volgt op een examen en geen diploma aan het einde van de studie. Ook is het examen alleen gericht op de herkenning van planten en hun delen (zowel vers als droog) en op plantkunde, maar niet op het therapeutische en medicinale werking van planten. Deze wet trok echter veel mensen aan, in Intra muros Parijs waren er in 1805, 204 herboristen en in 1860 waren er bijna 571 herboristen!

Ter illustratie: na 1891 is het om arts te zijn voldoende om zijn vergunning te kopen en om zich als arts te vestigen zonder een medische opleiding te hebben gevolgd.

Herboristen in Parijs vestigen zich vooral in arbeiderswijken (voorheen arbeidersklasse...) zoals de wijk Marais.. Vanwege vochtigheidsproblemen hadden Herboristen in die tijd de gewoonte om hun planten in trossen op te hangen aan touwtjes die ze voor hun winkel zetten. Zo waren er hele straten, zoals de rue des lombards, rue à herboristerie, met zakken met planten voor de winkels en guirlandes van zeer kleurrijke en ruikende planten.

De kruidenwinkels werden voornamelijk gerund door vrouwen. Het feit dat dit beroep in die tijd vooral door vrouwen werd uitgeoefend, maakte Herborist tot een 'vrouwenberoep'. In de context van de tijd was het een beroep dat sporadisch werd uitgeoefend. Want in deze periode mocht een vrouw niet haar hele leven werken, ze mocht enkel werken tot ze gehuwd was. Tijdens haar huwelijk om haar man te helpen, maar ze moest stoppen van zodra ze zwanger was. Ze kon een professionele activiteit hervatten indien ze weduwe werd.

Gezien het feit dat veel Herboristen vrouwen waren en niet konden leven van hun activiteiten als Herborist, koppelden ze hun kruidenactiviteiten vaak aan een verpleeg- of verloskundige activiteit.

Madame Bertin was bijvoorbeeld een bekende vroedvrouw en kruidkundige in Parijs die haar kennis in manuscriptvorm achterliet in de "Notice de Madame Bertin".

Het beeld van de Herborist in Parijs krijgt een alternatieve en populaire invulling. De Herborist wordt geraadpleegd als je van lage komaf was en een dokter niet kon betalen, bijvoorbeeld voor natuurlijke remedies tegen buikpijn; maar ook als de dokter niet in staat was om voor de patient van rijke komaf  het juiste geneesmiddel te vinden.  Het wordt de dokter van de armen. 

Anderzijds is er ook een ander beeld van de kruidkundige in de populaire verbeelding, het is de "gifmenger" kruidkundige die abortussen kan uitvoeren. Gezien men fel gekant was tegen abortus was het in die tijd gemakkelijk om verloskundigen/Herborist te associëren met clandestiene abortuspraktijken. Dit leidde tot veel onterechte veroordelingen

Er waren aan het einde van de 19de eeuw meer herboristen dan apothekers in Parijs. Apothekers bevinden zich in een crisis omdat ze verkooppunten verliezen. Het beroep van apotheker verliest meer en meer van zijn aantrekkingskracht en jongeren willen niet langer voor apotheker studeren.

Het is in deze tijd dat apothekers, Herboristen zullen aanvallen met in 1879 het eerste wetsvoorstel om het certificaat van Herborist af te schaffen dat wordt ondersteund door de Algemene Vereniging van Apothekers van Frankrijk (Federatie die een jaar vóór dit wetsvoorstel is opgericht).

De opleiding en het diploma Herborist/botanist/kruidengeneeskundige is definitief afgeschaft in 1941

Sinds het certificaat (in de wettekst staat diploma) in 1941 werd afgeschaft, is het cultureel of commercieel niet verdwenen, integendeel, sommige Franse Herboristen blijven actueel zoals Henri Leclerc, Jean Valnet, Albert Gazier, Maurice Messegué, Marguerite Mulot, om er een paar te noemen. Tegenwoordig zijn Herboristen voornamelijk geëngageerde mensen die, volgens hun verhalen en hun opleiding, planten verwerken of op de markt brengen.

Mensen van alle leeftijden, van alle sociale klassen gebruiken aromatische en medicinale planten. Men gebruikt medicinale en aromatische planten om tal van redenen, gezondheid, voeding,... Dit is de reden waarom professionals aan de verwachtingen moeten voldoen, zowel in het belang van de volksgezondheid als ter overweging van mensen die, naast welzijn, een vertrouwde band met het plantenuniversum willen behouden.

Het beroep van Herborist krijgt een volgend leven en zo ook noodzaak aan een degelijke opleiding. Vandaag worden door tal van particuliere scholen opleidingen tot Herborist aangeboden waar gepassioneerde Herboristen hun kennis. delen  Om het beroep van Herborist van een toekomst te verzekeren dient de opleiding te voldoen aan huidge maatstaven zoals de wetenschappelijke studies. Om jonge mensen te motiveren zich te verdiepen in deze boeiende wereld is het ook noodzakelijk om ook op het vlak van educatievormen mee te evalueren.  Zo kan een blended learning (theorie online, praktijk op verplaatsing)  de mogelijkheid geven zich om te scholen zonder veel verplaatsingen, file-leed, zware belasting voor het gezinsleven etc.  Het volgen van een opleiding die bestaat uit modules maakt de opleiding ruimer en breder en meer gericht op de verschillende mogelijkheden binnen het beroep. (zie onze opleiding Herbology, tradition and science)